Indigo Lesson : วิชาเตรียมหม้อคราม

ว่าด้วยการเตรียมหม้อย้อมคราม

เมื่อเรามีก้อนเนื้อครามนุ่มๆ ก็เหมือนมีสี จะเอามาระบายก็ต้องผสมกันก่อน
ขั้นตอนนี้เรียกว่า การทำหม้อย้อมจ้า (หม้อก็คือไห) 
สูตรนี้ของใครของมันแตกต่างตามสถานที่ อากาศ เทคนิค สายพันธุ์ของคราม

สูตรเตรียมสีย้อมแบบ 2 วัน รอ 10 วันจึงได้ย้อม

สูตรเตรียมยาย้อมแบบเร่งรัด เตรียมวันเดียว พรุ่งนี้ได้ย้อม

EPISODE A

Making the indigo vat

หม้อครามสูตรสโลว์ไลฟ์

ตามสูตรปกติ เตรียมดังนี้
1. ไหความจุ 10 ลิตร+
2. ตัวสี 1 กิโลกรัม
3. เตรียมน้ำด่างที่ได้จากขี้เถ้าไม้เนื้ออ่อน เช่น ต้นนุ่น ต้นกล้วย กากมะพร้าว ซึ่งมีค่า pH สูง 10-12
ปริมาณ 10 ลิตร ใช้กระดาษลิตมัสเทส หรือบางคนเซียนก็ใช้ชิมเอา

เอาน้ำด่าง 10 ลิตรเทลงหม้อ ตักขึ้นมา 1 ขัน ยีตัวครามลงไปผสม แล้วค่อยเทรวมลงหม้อ
จากนั้นให้อาหารน้องครามที่เค้าชอบ เช่น น้ำเหล้าขาว น้ำละลายน้ำตาลปีป 
ให้อาหารสองวันแรกปริมาณดูตามตาราง ที่เหลือต้องดูเอา

อาหารจะไปเลี้ยงเอนไซม์น้องครามทุกวัน คนหม้อทุกวัน วางในร่ม จนครามเริ่มขึ้น
ครามขึ้นคือมีค่า pH 10-11 ช่วงแรกจะเริ่มมีกลิ่นบูดเปรี้ยว ให้อาหารและดูแลต่อไปอีก 4-10 วัน
ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศ พอสังเกตว่ามีฟองผิวกรอบๆสีหมึก เขี่ยน้ำดูเป็นสีเขียว นั่นล่ะ

"ค ร า ม คื น ชี พ แ ล้ ว"  

พร้อมแล้วที่จะให้เราย้อม

ย้อมในหม้อในไหพวกนี้ล่ะ

EPISODE B

Making the indigo vat

หม้อครามสูตรเร่งรัด

สำหรับสูตรเร่งรัด เราจะทำอีกแบบ hard core กว่า หนอนอาจขึ้นได้มากกว่า แต่ไวกว่า
เรียกว่าสูตรน้ำมะขาม

น้ำมะขามกรดสูงกว่า ต้องใช้น้ำด่างที่สูงขึ้น pH 11-13

เริ่มจากทำ starter
1. เอาตัวสี 1 กิโล ผสม น้ำด่างเข้ม 1 ลิตร
2. เอามะขามเปียก 300 กรัม มาบีบๆในน้ำ 700ml เอาเนื้อมะขามทิ้งไป
3. เอาสองข้อผสมกัน จังหวะนี้จะเป็นการน้ำด่าง featuring กรด จะเกิดความร้อนเบาๆจนรู้สึกได้
    ผสมเนี๊ยบๆ อย่าให้เป็นก้อน
4. ปิดฝา ยกมือไหว้ คุยกับคราม เอาขนมไหว้ วางกิ่งไม้ด้านบน เป็นความเชื่อ ทิ้งไว้อีกคืนนึง

อุ่นในมือ

โตไวไวน้า ~ ~

เช้ารุ่งขึ้นมาเขี่ยดู ถ้ามีสีเขียวๆเหลืองๆทุกครั้งที่เขี่ย แสดงว่าใช้ได้แล้ว เย่
การที่เขี่ยแล้วสีเหลืองๆเขียวๆ คือครามแข็งแรงมีชีวิตชีวา โดนอากาศแล้ว oxidation ฉับไว

สีมันเหลืองวื้ดดดตามทัพพีแล้วหายไป เขี่ยอีกก็มาอีก

ครามน้ำมะขามข้นนี้ เรียกว่า Starter 
ใช้ย้อมเลยก็ได้ สีจะเข้มมาก แต่เมื่อซัก ก็จะหลุดไปมาก สิ้นเปลืองมาก

หากทำหม้อย้อมจะประหยัดและติดทนกว่า
ทำหม้อด้วยการใส่น้ำด่าง 1-2 ลิตรลงหม้อ
ใส่ starter ลงไปเบาๆ เพียงเท่านี้ 

"ค ร า ม ก็ คื น ชี พ แ ล้ ว"  

พร้อมแล้วที่จะให้เราย้อม 

EPISODE C

Khram Survivor

ยืดอายุหม้อคราม

ใช่ว่าครามจะไม่มีวันตาย ย้อมหนักๆมันก็ตายได้ แต่อาจารย์ก็มีวิธียืดอายุครามได้
เนื่องจากครามมีชีวิต พอเหนื่อยใกล้ตาย ก็ให้พักผ่อน หยุดย้อม เติมอาหารเล็กน้อย คอยเช็คค่า pH
ในกรณีน้ำมะขาม ถ้าหนอนเริ่มขึ้นแสดงว่า pH เสีย ให้เติมน้ำปูนขาวก็ใช้ได้อีก
แต่ตอนจุ่มมือไปย้อมอาจจะสยองเล็กน้อย ยี๋

Technic :
ก่อนย้อม ให้ตักแบ่งออกมา 10% เมื่อย้อมจนครามเหนื่อย 
เขี่ยแล้วจุ่มผ้าแล้วสีไม่ขึ้นเหลืองๆเขียวๆ
ให้หยุดพัก 
เทสีย้อม 10% กลับคืนไป ก็จะช่วยกระตุ้นให้มันฟื้นใหม่ได้อีกครั้ง